فیلم و جزوه طول سال علوم تجربی فصل 2 – پایه نهم

پلی لیست علوم تجربی پایه نهم - فصل 2 (رفتار اتم ها با یکدیگر)

3 ویدئوها
جزوه

جزوه علوم تجربی پایه نهم فصل 2 (20 صفحه)دانلود

فیلم و جزوه طول سال علوم تجربی نهم درس دوم – قسمت اول

 

درس دوم علوم نهم

 

 

علوم نهم فصل 2

فصل دوم علوم پایه نهم شامل بحث های : ذره های سازنده مواد , داد و ستد الکترونی و پیوند یونی , یون ها در بدن ما , ویژه گی های ترکیب یونی , اشتراک الکترون ها و پیوند اشتراکی و استراک الکترونی گسترده تر میباشد.

علوم نهم درس 2

ذره های سازنده مواد

ذرات سازنده مواد میتوانند اتم, مولکول یا یون باشند. اتم ها ذرات خنثی منفرد هستند. مولکول ها ذرات خنثی هستند که از دو یا چند اتم به هم متصل شده اند. یون یک ذره با بار مثبت یا منفی است.

بیشتر مواد در طبیعت به صورت عنصر یافت نمیشوند بلکه به حالت ترکیب هستند.

مثل : آب ( ترکیب مولکولی است )

علوم نهم درس دوم

 

 

علوم نهم توضیح فصل دوم

ترکیب

در شیمی، یک ترکیب ماده ای است که از دو یا چند عنصر شیمیایی مختلف که در یک نسبت ثابت ترکیب شده اند، تشکیل شده است. هنگامی که عناصر به هم می رسند، با یکدیگر واکنش نشان می دهند و پیوندهای شیمیایی ایجاد می کنند که به سختی شکسته می شوند.

انواع ترکیب

ترکیب شیمیایی بر اساس نوع پیوندی که بین اتم های سازنده آن ها وجود دارد , به دو دسته ترکیب یونی و مولکولی تقسیم میشود.

ویژه گی این دو نوع ترکیب با هم فرق میکنند چون ذرات سازنده مواد و پیوند بین آنها از هم فرق دارند.

ترکیب مولکولی : مواد خالصی هستند که وقتی اتم ها با اشتراک الکترون ها به هم متصل میشوند , تشکیل میشوند. مانند: شکر ( مولکول های با هم اتصال یافته اند )

ترکیب یونی : این ترکیب به دلیل انتقال الکترون ها تشکیل میشوند. مانند: نمک

ترکیبات مولکولی به دلیل پیوند کووالانسی ساخته میشوند و ترکیبات یونی به دلیل ترکیب یونی.

یون چیست علوم نهم

این یون‌ها اتم‌هایی هستند که الکترون به دست می‌آورند یا از دست می‌دهند و در نتیجه یک بار خالص مثبت یا منفی ایجاد می‌کنند. فلزات تمایل به از دست دادن الکترون دارند، بنابراین بار مثبت خالص دارند و به کاتیون تبدیل می شوند. غیر فلزات تمایل به جذب الکترون دارند و بار منفی خالص آنیون ها را ایجاد می کنند.

یونیزه شدن چیست علوم نهم

یونیزه شدن ترکیب یونی به این معنی است که یک ترکیب به یونهای مثبت و منفی تشکیل دهنده خود تجزیه میشود.

علوم نهم آزمایش کنید صفحه 15

هدف: تهیه بلور

وسایل و مواد لازم: بشر، نخ، گیرهٔ فلزی، سدیم کلرید، کات کبود، شکر، آب مقطر، عینک، دستکش


علوم نهم صفحه 15
روش اجرا:

الف) سه بشر ۱۰۰ میلی‌لیتری بردارید و درون هر کدام ۲۰ میلی‌لیتر آب مقطر داغ بریزید.
ب) درون هر بشر به طور جداگانه یک قاشق چای‌خوری از کات کبود، سدیم کلرید و شکر بیفزایید و آن قدر هم بزنید تا محلول‌های شفاف به دست آیند این عمل را تا آنجا که مواد جامد حل شوند، ادامه دهید.
پ) یک گیره بردارید و با استفاده از نخ و مداد، آن را درون محلول آویزان کنید.
ت) بشرها را کنار پنجره بگذارید و پس از چند روز بلورهای تشکیل شده را مشاهده کنید.
نتیجهٔ مشاهدهٔ خود را بنویسید. 

پاسخدر اطراف نخ بلور های مواد تشکیل شده است کم ‌کم بلورهای کوچکی به وجود می آید و با گذشت زمان بزرگتر می شوند.
توضیح دهید بلورهای این سه ماده چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با هم دارند.

پاسخ: از نظر شکل بلور و مقدار بلور با هم متفاوت اند، مثلا بلور نمک کاملا مکعبی است.

علوم نهم ازمایش کنید صفحه 15

آزمایش دوم

هدف: بررسی رسانایی الکتریکی آب مقطر و محلول آبی چند ماده

وسایل و مواد لازم: بشر، سیم، منبع تغذیه (باتری قلمی یا کتابی)، لامپ ۱/۵ ولتی، میلهٔ کربنی، قاشقک، آب مقطر، سدیم کلرید، کات کبود، شکر، اتانول، عینک، دستکش

روش اجرا:

الف) یک مدار الکتریکی درست کنید.

ب) درون یک بشر مقداری آب مقطر بریزید و میله‌های کربن را داخل آن قرار دهید (توجه کنید میله‌ها با هم در تماس نباشند.) مشاهده‌های خود را بنویسید. 

پاسخ: هیچ اتفاقی نمی افتد، چون آب مقطر رسانای جریان الکتریسیته نیست.

پ) اکنون با استفاده از قاشقک، به اندازهٔ نصف قاشق چای‌خوری درون آب مقطر نمک خوراکی بیفزایید. چه چیزی مشاهده می‌کنید. 

پاسخلامپ روشن و جریان در مدار برقرار می‌ شود، چون محلول آب و نمک رسانای جریان الکتریسیته است.

ت) قسمت پ آزمایش را با افزودن شکر، اتانول و کات کبود به آب مقطر تکرار کنید. مشاهده‌های خود را یادداشت و جدول زیر را پر کنید.

نام ماده

آب مقطر

محلول نمک خوراکی

محلول شکر در آب

محلول اتانول

محلول کات کبود در آب

رسانایی الکترکی

نارسانا

رسانا

نارسانا

نارسانا

رسانا

 

از این مشاهده ها چه نتیجه ای می گیرید؟ توضیح دهید.

پاسخ: محلول برخی مواد الکتریسیته را عبور می دهد و برخی دیگر خیر. و محلول نمک خوراکی، رسانای جریان الکتریکی است.

 

علوم نهم آزمایش کنید صفحه 16

هدف: بررسی حرکت یون ها در آب

وسایل و مواد لازم: ظرف شیشه‌ای (پتری)، پنس، آب مقطر، سدیم هیدروکسید، کات کبود

روش اجرا:
الف) درون ظرف پتری تا نیمه آب مقطر بریزید.
ب) با استفاده از پنس یک دانه بلور سدیم هیدروکسید را بردارید و به آرامی در کنار دیوارهٔ ظرف پتری درون آب قرار دهید.
پ) با استفاده از پنس یک دانه بلور کات کبود بردارید و آن را درون ظرف پتری و کنارهٔ دیواره و درست روبه روی بلور سدیم هیدروکسید قرار دهید. مدتی صبر کنید و مشاهدات خود را بنویسید.

تغییر رنگ نشانهٔ چیست؟ 
پاسخ: تشکیل ماده­‌ی زرد رنگ سرب یدید در وسط ظرف
معادلهٔ نوشتاری تغییر شیمیایی انجام شده به صورت زیر است.

 

علوم نهم فصل 2

فراورده‌ها ➙ کات کبود + سدیم هیدروکسید
فراورده‌ها ➙ یون مس، یون سولفات + یون سدیم، یون هیدروکسید

بر اساس این معادله، اگر یون‌های مس و هیدروکسید به یکدیگر برسند، با هم واکنش می‌دهند. حال توضیح دهید از تشکیل رنگ جدید درون ظرف چه نتیجه‌ای می‌گیرید؟  

پاسخ: از آنجا که یون های سرب و ید از بلورها شروع به حرکت کرده و در اطراف و به سمت وسط ظرف پراکنده می شوند و هنگامی که به مرکز ظرف می رسند ، با یکدیگر ترکیب می شوند و ترکیب یونی زرد سرب یدید را تشکیل می دهند.

با توجه به نتیجهٔ این آزمایش توضیح دهید، چرا محلول نمک‌ها رسانای جریان الکتریکی است؟ 

پاسخ: چون یون های حاصله در محلول حرکت کرده و باعث ایجاد جریان الکتریکی در محلول می شوند.

تدریس علوم نهم فصل دوم

داد و ستد الکترون و پیوند یونی

انواع مختلفی از پیوندهای شیمیایی و نیروهایی وجود دارد که مولکول ها را به یکدیگر متصل می کنند. دو اساسی ترین نوع پیوند به عنوان یونی یا کووالانسی مشخص می شوند. در پیوند یونی، اتم ها الکترون ها را به یکدیگر منتقل می کنند. پیوندهای یونی حداقل به یک الکترون دهنده و یک گیرنده الکترون نیاز دارند. در مقابل، اتم‌هایی با الکترونگاتیوی یکسان، الکترون‌هایی را در پیوندهای کووالانسی به اشتراک می‌گذارند، زیرا هیچ‌یک از اتم‌ها ترجیحاً الکترون‌های مشترک را جذب یا دفع نمی‌کنند.

پیوند یونی انتقال کامل الکترون(های) ظرفیت بین اتم ها است. این نوعی پیوند شیمیایی است که دو یون با بار مخالف تولید می کند. در پیوندهای یونی، فلز الکترون‌های خود را از دست می‌دهد تا به کاتیونی با بار مثبت تبدیل شود، در حالی که نافلز آن الکترون‌ها را می‌پذیرد تا به آنیونی با بار منفی تبدیل شود. پیوندهای یونی به یک دهنده الکترون، اغلب فلز، و یک گیرنده الکترون، یک نافلز نیاز دارند.

پیوند یونی مشاهده می شود زیرا فلزات دارای الکترون های کمی در بیرونی ترین اوربیتال های خود هستند. با از دست دادن آن الکترون‌ها، این فلزات می‌توانند به پیکربندی گاز نجیب دست یابند و قاعده هشت‌گانه را برآورده کنند. به طور مشابه، نافلزاتی که نزدیک به 8 الکترون در لایه ظرفیت خود دارند، تمایل دارند به راحتی الکترون ها را برای دستیابی به پیکربندی گاز نجیب بپذیرند. در پیوند یونی، بیش از 1 الکترون می تواند اهدا یا دریافت شود تا قاعده اکتت را برآورده کند. بارهای روی آنیون و کاتیون با تعداد الکترون های اهدایی یا دریافتی مطابقت دارد. در پیوندهای یونی، بار خالص ترکیب باید صفر باشد.

در این مثال، اتم سدیم 1 الکترون ظرفیت خود را به اتم کلر می دهد. این یک کاتیون سدیم و یک آنیون کلر ایجاد می کند. توجه کنید که بار خالص ترکیب حاصل 0 است.

علوم نهم صفحه 18

شکل های زیر آرایش الکترونی هر یک از ذره ها را در واکنش فلز سدیم با گاز کلر، پیش و پس از تغییر شیمیایی نشان می دهند.

علوم نهم درس 2 فعالیت

 

با بررسی شکل ها:

الف) جدول زیر را کامل کنید.

مشخصات ذره / نام ذره

اتم سدیم

یون سدیم

اتم کلر

یون کلر

تعداد الکترون

11

10

17

18

تعداد الکترون در مدار آخر

1

8

7

8

آیا مدار آخر ذره پر شده است

خیر

بله

خیر

بله

 

ب) کدام اتم الکترون از دست داده و کدام یک الکترون گرفته است؟ 

پاسخ: اتم سدیم الکترون از دست داده و اتم کلر یک الکترون گرفته است.

پ) هر یک از اتم‌های سدیم و کلر چند الکترون مبادله کرده‌اند؟ 

پاسخ: یک الکترون بین خود مبادله می­‌کنند.

ت) نماد شیمیایی یون‌های سدیم وکلرید را بنویسید. 

پاسخ: +Na (یون سدیم Clیون کلرید

پ) ملاکی برای گرفتن یا دادن الکترون توسط اتم ها مشخص کنید. 

پاسخ: اگر یک اتم در آخرین مدار خود الکترون های کمی داشته باشد (مانند سدیم، که در آخرین مدار خود تنها 1 الکترون دارد)، تمایل دارد الکترونه ا را از دست بدهد و آخرین مدارش را حذف کند، اما اگر تعداد الکترون ها در آخرین مدار یک اتم زیاد باشد (مانند کلر، که در آخرین مدار خود دارای 7 الکترون است.) تمایل به گرفتن الکترون و تکمیل مدار آخرش دارد.

 

خود را بیازمایید صفحه 19 علوم نهم

از واکنش فلز سدیم با گاز فلوئور سدیم فلوئورید به دست می‌آید. با توجه به نمادهای شیمیایی 9F و  11Na به پرسش های زیر پاسخ دهید.

الف) آرایش الکترونی این دو اتم را رسم کنید.

علوم نهم صفحه 19

 

 

علوم نهم جواب خود را بیازمایید صفحه 19

ب) کدام یک با از دست دادن الکترون به ذره‌ای با مدار ۸ الکترونی تبدیل می‌شود؟ 

پاسخ: اتم سدیم تبدیل به یون مثبت سدیم (+Na) می‌شود.

پ) کدام یک با گرفتن الکترون به ذره‌ای با مدار ۸ الکترونی تبدیل می‌شود؟ 

پاسخ: اتم فلوئور تبدیل به یون منفی فلوئورید می­‌شود.

ت) تعداد بارهای الکتریکی ذره‌های سازندهٔ سدیم فلوئورید را مشخص کنید. 

پاسخ: یون مثبت سدیم دارای ۱ عدد بار الکتریکی مثبت و یون منفی فلوئورید نیز دارای 1 عدد بار الکتریکی منفی می باشند.

ث) آیا ترکیب یونی سدیم فلورید در مجموع خنثی است؟ به چه دلیل؟ 

پاسخ: بله، چون میزان بار الکتریکی مثبت و منفی آن برابر است.

۲) با توجه به آرایش الکترونی اتم‌های فلز منیزیم و اکسیژن، ذره‌های سازندهٔ منیزیم اکسید (MgO) را مشخص کنید (۸O و ۱۲Mg).

علوم نهم خود را بیازمایید صفحه 19

پاسخ

ورود به سایت و اپلیکیشن اصلی اموزش ملی