پلی لیست علوم تجربی پایه نهم - فصل 15
جزوه علوم تجربی پایه نهم فصل 15 (1 صفحه)دانلود
فیلم و جزوه طول سال علوم تجربی پایه نهم درس پانزدهم – قسمت اول
علوم تجربی نهم
این فصل از علوم پایه نهم در مورد با هم زیستن میباشد. و عناوین شامل این فصل عبارت اند از:
بوم سازگان , روابط بین جانداران , تنوع زیستی , اهمیت تنوع زیستی , همزیستی , شکار و شکار چی و استتار.
بوم سازگان
یک بوم سازگان ( بوم سازگان ) شامل همه موجودات زنده (گیاهان، حیوانات و موجودات) در یک منطقه معین است که با یکدیگر و با محیط های غیر زنده خود (آب و هوا، زمین، خورشید، خاک، آب و هوا، جو) در تعامل هستند. در یک بوم سازگان، هر موجود زنده جایگاه یا نقش خاص خود را دارد.
بوم سازگان پایه های بیوسفر هستند و سلامت کل سیستم زمین را تعیین می کنند.
بوم سازگان مجموعه ای از موجودات زنده (گیاهان، حیوانات و میکروب ها) در یک منطقه خاص است.
اصطلاح «اکو» به بخشی از جهان و «سیستم» به واحدهای هماهنگ کننده اشاره دارد. بوم سازگان جامعه ای از موجودات و محیط فیزیکی آنهاست که با هم در تعامل هستند. محیط هم موجودات زنده و هم شرایط فیزیکی غیر زنده را شامل می شود. این دو جدایی ناپذیر اما به هم مرتبط هستند. اجزای زنده و فیزیکی از طریق چرخه های مواد مغذی و جریان انرژی با هم مرتبط هستند.
موجودات موجود در یک بوم سازگان معمولاً با یکدیگر و با محیط خود متعادل هستند. یک بوم سازگان ممکن است طبیعی یا مصنوعی، زمینی یا مبتنی بر آب باشد. سیستم های مصنوعی ممکن است شامل یک زمین زراعی، یک باغ، یک پارک یا یک آکواریوم باشد. معرفی عوامل محیطی جدید یا گونه های جدید می تواند نتایج فاجعه باری داشته باشد و در نهایت منجر به فروپاشی یک بوم سازگان و مرگ بسیاری از گونه های بومی آن شود. برخی از عوامل غیر زنده اصلی یک بوم سازگان عبارتند از: نور خورشید دمای آب اکسیژن خاک هوا
یک بوم سازگان چقدر بزرگ است؟
یک بوم سازگان ممکن است اندازه های بسیار متفاوتی داشته باشد. ممکن است یک جنگل کامل و همچنین یک حوض کوچک باشد. یک بوم سازگان ممکن است به بزرگی دیواره مرجانی بزرگ یا به کوچکی پشت پوسته خرچنگ عنکبوتی باشد که خانه ای برای گیاهان و حیوانات دیگر مانند اسفنج ها، جلبک ها و کرم ها فراهم می کند.
مرزهای بوم سازگان با خطوط صلب مشخص نمی شوند (از هم جدا می شوند). بوم سازگان ها اغلب با موانع جغرافیایی مانند بیابان ها، کوه ها، اقیانوس ها، دریاچه ها و رودخانه ها از هم جدا می شوند. از آنجایی که این مرزها هرگز سفت و سخت نیستند، بوم سازگان ها تمایل دارند با یکدیگر ترکیب شوند. بنابراین، یک دریاچه می تواند بوم سازگان های کوچک زیادی با ویژگی های منحصر به فرد خود داشته باشد. در نتیجه، کل زمین را می توان به عنوان یک بوم سازگان واحد مشاهده کرد یا یک دریاچه را می توان بسته به مقیاس مورد استفاده به چندین بوم سازگان تقسیم کرد. دانشمندان این ترکیب را “اکتون” می نامند.
تنوع بوم سازگان
تنوع بوم سازگان ها در یک مکان معین است. بوم سازگان جامعه ای از موجودات و محیط فیزیکی آنهاست که با هم در تعامل هستند. برای غذا، سرپناه، رشد و توسعه، همه سیستم های زندگی با محیط در تعامل هستند. به همین دلیل است که حفظ بوم سازگان ها ضروری است.
مقیاس های بوم سازگان ها
بوم سازگان ها در اندازه های نامحدود هستند. این می تواند در یک منطقه کوچک مانند زیر یک صخره، تنه درخت در حال پوسیدگی، یا یک برکه در روستای شما وجود داشته باشد، یا می تواند به شکل های بزرگ مانند یک جنگل بارانی کامل وجود داشته باشد. از نظر فنی، زمین را می توان یک بوم سازگان عظیم نامید.
بوم سازگان ها را می توان در سه مقیاس اصلی طبقه بندی کرد.
میکرو: یک بوم سازگان در مقیاس کوچک مانند برکه، گودال، تنه درخت، زیر سنگ و غیره.
Messo: یک بوم سازگان در مقیاس متوسط مانند یک جنگل یا یک دریاچه بزرگ.
Biome: یک بوم سازگان بسیار بزرگ یا مجموعه ای از بوم سازگان ها با عوامل زیستی و غیرزیستی مشابه مانند یک جنگل بارانی کامل با میلیون ها حیوان و درخت، با بسیاری از آب های مختلف که از میان آنها عبور می کنند.
زنجیره غذایی چیست؟
زنجیره غذایی یک مسیر زمانی است که انتقال انرژی از یک موجود به موجود دیگر را نشان می دهد. در بوم سازگانی متشکل از تولیدکنندگان، مصرف کنندگان و تجزیه کننده ها، انرژی در مسیری مشخص جریان دارد. انرژی نه می تواند ایجاد شود و نه از بین برود، بلکه از یک سطح به سطح دیگر، از طریق موجودات مختلف جریان می یابد.
اجزای اصلی زنجیره غذایی عبارتند از:
تولیدکنندگان: ارگانیسم هایی که غذای خود را با فرآیند فتوسنتز یا کموسنتز تولید می کنند.
مصرف کنندگان: برای انرژی از موجودات دیگر تغذیه می کنند.
تجزیه کننده ها: ارگانیسم هایی که مواد مرده و ضایعات را تجزیه می کنند
نمودار زنجیره غذایی
در نتیجه، نمودار زنجیره غذایی یک راه ساده و اساسی برای نشان دادن جریان انرژی در یک بوم سازگان است. این انتقال متوالی انرژی از تولیدکنندگان به مصرف‌کنندگان و در نهایت به تجزیه‌کننده‌ها را به تصویر می‌کشد و ارتباط متقابل همه موجودات را در حفظ حیات برجسته می‌کند. زنجیره غذایی یک زنجیره پیوسته است که به روشی ساده نشان می دهد که چه کسی چه کسی را می خورد.
آزمایش علوم نهم
شبکه غذایی
یک شبکه غذایی از شبکه پیچیده ای از زنجیره های غذایی به هم پیوسته تشکیل شده است که جهت جریان انرژی و مواد مغذی را در میان موجودات مختلف در یک بوم سازگان نشان می دهد. این نشان دهنده روابط پیچیده بین تولید کنندگان، مصرف کنندگان و تجزیه کننده ها است.
در سطوح تغذیه‌ای شبکه غذایی، ارگانیسم‌ها در سطوح مختلفی قرار می‌گیرند که تولیدکنندگان در پایه قرار دارند و پس از آن مصرف‌کنندگان اولیه، ثانویه و سوم قرار دارند. همه موجودات از جمله شکارچیان، طعمه ها و لاشخورها در این شبکه غذایی تعامل دارند که بر پویایی جمعیت تأثیر می گذارد.
تجزیه کننده ها مواد مرده را تجزیه می کنند و مواد مغذی را دوباره به بوم سازگان بازیافت می کنند. هر سطح در شبکه غذایی به سطح پایین تر انرژی و مواد مغذی بستگی دارد. تغییر در یک سطح استوایی بر سایر سطوح استوایی یا کل شبکه غذایی تأثیر می گذارد. این نشان دهنده وابستگی یک سطح تغذیه ای به سطح دیگر و اهمیت تنوع زیستی است.
روابط بین جانداران
بین جانداران در هر بوم سازگان سه نوع ارتباط همزیستی، شکار و شکارچی و رقابت را می توان تشخیص داد.
همزیستی
یک رابطه همزیستی یک تعامل طولانی مدت بین اعضای گونه های مختلف است که اغلب برای یک یا هر دو موجودات مفید است. تعریف رابطه همزیستی از کلمه همزیستی سرچشمه می گیرد که از کلمه یونانی باستان برای “زندگی با هم” سرچشمه می گیرد. روابط همزیستی بین میکروارگانیسم‌ها، گیاهان و حیوانات و بین آنها رخ می‌دهد. ارگانیسم های درگیر با تعامل با یکدیگر، پناهگاه، مواد مغذی یا محافظت در برابر شکارچیان به دست می آورند.
نمونه ای از یک رابطه همزیستی، تعامل سودمند متقابل بین دلقک ماهی و شقایق است. نماتوسیست های شقایق یا سلول های نیش دار از دلقک ماهی ها در برابر شکارچیان محافظت می کنند و به جفت دلقک ماهی ها مکانی امن برای تخم گذاری می دهند. دلقک ماهی نیز به نوبه خود ذرات غذایی را که مواد مغذی را برای شقایق فراهم می کند رها می کند. هر دو موجود زنده از این نوع تعامل سود می برند.
شکار و شکار چی
شکار کردن از راه های تامین غذا در جانوران گوشت خوار است , بعضی جانوران شکار چی به دنبال طعمه میدوند , اما جانورای مانند شقایق دریایی در جای خود ثابت است.
استتار
استتار که به آن رنگ‌آمیزی مرموز نیز می‌گویند، دفاع یا تاکتیکی است که موجودات زنده از آن برای پنهان کردن ظاهر خود استفاده می‌کنند و معمولاً با محیط اطراف خود ترکیب می‌شوند. موجودات زنده از استتار برای پنهان کردن مکان، هویت و حرکت خود استفاده می کنند. این به شکار اجازه می دهد تا از شکارچیان دوری کند و شکارچیان به صورت مخفیانه به طعمه بیفتند.
رقابت
یک بوم سازگان از عوامل مختلف غیرزیستی و زیستی تشکیل شده است. عوامل غیر زنده همه عناصر غیر زنده مانند آب و هوا، خاک، هوا، آب و نور خورشید هستند. عوامل زیستی شامل همه جوامع و جمعیت موجودات زنده در یک بوم سازگان می شود. این جوامع می توانند از گونه های جانوری و گیاهی و حتی میکروارگانیسم ها تشکیل شوند. همه این جوامع از موجودات زنده برای زندگی به منابع نیاز دارند. آنها منابعی از بوم سازگان مانند آب، اکسیژن، مکانی برای زندگی و حتی نمونه دیگری را از جامعه خود برای تولید مثل می گیرند. بسیاری از اوقات این منابع محدود هستند، بنابراین بیش از یک جامعه به آنها نیاز دارند.
تعریف رقابت در زیست شناسی به مجموعه ای از تعاملات بین جمعیت های مختلف یا افراد از یک جمعیت برای به دست آوردن یک یا چند منبع از بوم سازگان اشاره دارد. از آنجا که آنها برای یک منبع خاص رقابت می کنند، جمعیتی که نمی توانند از آن استفاده کنند، تعداد یا فعالیت آن کاهش می یابد. بنابراین، موجودات زنده در طول زمان سازگار شده و تکامل یافته اند. گونه هایی که نتوانسته اند سازگاری پیدا کنند به مرور زمان منقرض شده اند. رقابت در اکولوژی یک پدیده مهم برای مطالعه برای درک بهتر پویایی ها و تعاملات جمعیت های مختلف یک بوم سازگان است.
انواع رقابت:
رقابت را می توان با توجه به افراد در حال تعامل به دو نوع مختلف تقسیم کرد. آنها به شرح زیر است:
رقابت درون گونه ای: بین اعضای یک گونه صورت می گیرد.
رقابت بین گونه ای: بین اعضای گونه های مختلف صورت می گیرد.
رقابت بین گونه ای:
در اکولوژی، رقابت بین گونه ای نوعی رقابت است که در آن افراد متعلق به گونه های مختلف برای منابع یکسان (مانند غذا یا فضای زندگی) در یک بوم سازگان مبارزه می کنند.
به مثال یک درخت توجه کنید. اگر گونه درختی در یک جنگل بزرگ و انبوه در مقایسه با گونه های درخت اطراف بلندتر شود، می تواند مقدار بیشتری از نور خورشید ورودی را جذب کند.
به همین دلیل، نور خورشید کمتری برای درختانی که توسط درخت بلندتر سایه می‌اندازند، در دسترس است. بنابراین، رقابت بین گونه ای را می توان مشاهده کرد.
رقابت درون گونه ای
در مقایسه با رقابت بین گونه ای شدیدتر است زیرا اعضای یک گونه در مقایسه با اعضای گونه های مختلف منابع و الزامات بسیار مشابهی دارند.
به عنوان مثال، جمعیتی از پرندگان میوه خوار برای یک میوه و همان محیط اطراف رقابت خواهند کرد. در حالی که دو گونه مختلف از پرندگان ممکن است نیازهای متفاوتی برای غذا، فضا و غیره داشته باشند.
تنوع زیستی
تنوع زیستی انواع مختلفی از زندگی است که شما در یک منطقه خواهید یافت – انواع حیوانات، گیاهان، قارچ ها و حتی میکروارگانیسم هایی مانند باکتری ها که دنیای طبیعی ما را تشکیل می دهند. هر یک از این گونه‌ها و موجودات در بوم سازگان‌ها، مانند شبکه‌ای پیچیده، برای حفظ تعادل و حمایت از زندگی با هم کار می‌کنند.
علوم نهم را چگونه بخوانیم
برای مطالعه مؤثر علوم نهم، میتوانید نکات زیر را مراعت نمایید:
- برنامه‌ریزی مطالعه: یک برنامه‌ریزی منظم برای مطالعه علوم ایجاد کنید. زمان‌های مشخصی را برای هر فصل و موضوع تعیین کنید.
- مطالعه مفهومی: به جای حفظ کردن مطالب، سعی کنید مفاهیم را درک کنید. سوالات “چرا” و “چگونه” را از خود بپرسید.
- استفاده از منابع مختلف: علاوه بر کتاب درسی، از منابع دیگر مثل ویدئوهای آموزشی، جزوه‌ها و نرم‌افزارهای آموزشی استفاده کنید.
- حل تمرینات: حل تمرینات و سوالات کتاب درسی و همچنین سوالات امتحانی سال‌های گذشته به درک بهتر مطالب کمک می‌کند.
- توجه به آزمایش‌ها: در درس علوم، آزمایش‌ها و فعالیت‌های عملی بسیار مهم هستند. سعی کنید آزمایش‌ها را انجام دهید یا فیلم‌های آنها را مشاهده کنید.
- یادداشت‌برداری: هنگام مطالعه، نکات کلیدی را یادداشت کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا مطالب را بهتر به خاطر بسپارید.
- مرور منظم: مطالب را به صورت دوره‌ای مرور کنید تا فراموش نشوند.