پلی لیست علوم تجربی پایه هشتم - فصل 14
جزوه علوم تجربی پایه هشتم – فصل 14 (3 صفحه)دانلود
فیلم و جزوه طول سال علوم پایه هشتم درس چهاردهم- قسمت اول
علوم هشتم فصل 14
فصل 14 علوم پایه هشتم شامل موضوعات چون: چشمه های نور , نور چگونه منتشر میشود , سایه چگونه تشکیل میشود , بازتاب نور و قانون بازتاب نور , تصویر در آینه تخت , آینه کروی , آینه کاو و آینه کوژ میباشد.
علوم هشتم درس 14
شما در هنگام روز اشیاى اطراف خود را میبینید، ولى در شب چیزى را دیده نمی توانید. چرا؟ در جواب حتما میگویید که در هنگام روز به خاطرى اشیا را میبینیم که زمین توسط آفتاب روشن میشود. مگر در شب که تاریکى میباشد، هیچ چیزى معلوم نمیشود و اگر ماه باشد، اشیا قسماً روشن دیده میشوند.
از این جا واضح میگردد که نور، سبب دیدن اشیا میگردد؛ بنابراین گفته میتوانیم که نور، عامل طبیعى است که اشیا را قابل رؤیت میسازد و اگر نور نباشد هیچ چیز دیده نمیشود، بنابراین سؤال به وجود می آید که نور چیست؟ نور چگونه انتشار مینماید؟ نور به کدام سرعت انتشار مینماید؟ عمل متقابل نور با ماده چگونه است؟ انعکاس نور چیست؟ قوانین انعکاس کدا مها اند؟
قبل از اینکه بتوانیم در مورد چگونگی رفتار نور صحبت کنیم، باید بتوانیم تشخیص دهیم که نور چیست.
نور چیست؟
توصیفات زیادی وجود دارد که می توان برای طبقه بندی امواج استفاده کرد، اما برای جلوگیری از سردرگمی، نور را صرفاً یک موج در نظر می گیریم. سپس می توانیم آن را به صورت زیر تعریف کنیم.
نور به عنوان یک موج الکترومغناطیسی با طول موج در قسمت قابل مشاهده طیف الکترومغناطیسی (380 تا 700 نانومتر) تعریف می شود. یعنی نور هر موج الکترومغناطیسی است که بتوانیم با چشم ببینیم یا که به چشم انسان اجازه می دهد اشیاء را ببیند یا قابل رویت کند.
ماهیت نور
ما بیان کردهایم که نور یک موج است، و پیشنهاد میکنیم که هر پرتوی نور باید طول موج مرتبطی داشته باشد و در یک خط مستقیم حرکت کند.
منبع یا چشمه های نور
منابع طبیعی نور شامل خورشید , ستارگان , آتش و برق در طوفان ها هستند. حتی برخی از حیوانات و گیاهان هم میتوانند از خود نور ایجاد کنند مانند کرم شب تاب, چتر دریایی و قارچ. که به این حالت بیولومینانس میگویند.
سرعت نور
همه امواج در حال حرکت را می توان اساساً به عنوان نوسانات حامل انرژی در حرکت در نظر گرفت. این بدان معناست که امواج نور نباید تفاوتی با هم داشته باشند و اگر نور در حرکت باشد باید سرعت داشته باشد. معلوم شد که نور نه تنها دارای سرعت است، بلکه سرعت آن سریعترین سرعت در جهان است. سرعت نور در فضای آزاد، 300 میلیون متر در ثانیه است که یک ثابت است و اساساً حد سرعت جهان است که هیچ جسم دیگری نمی تواند از آن تجاوز کند.
انتشار نور
در وقت آفتاب بر آمد، آن قسمت زمین که به طرف آفتاب واقع است روشن میشود. در هنگام شب لامپ روشن را که از ما به فاصله زیاد قرار دارد، میبینیم. این که از آفتاب نور به زمین میرسد و یا نورلامپ به چشمان ما میرسد و آ نرا میبینیم , علت آن این است که از اشیاى متذکره نور انتشار می یابد و از هواى آزاد عبور می نماید. محیطى که نور از آن عبور کرده می تواند به نام محیط شفاف یاد میشود و محیطى که از آن نور عبور کرده نمی تواند به نام محیط غیر شفاف یاد می گردد.
در شکل زیر مسیر نور را طوری مشاهده می نمایید که نور از درز بین در و دیوار عبور میکند. مسیرى نورى که از درز یا سوراخ عبور میکند به روى زمین یک باریکه نوری را تشکیل میدهد. باریکه نوری که داراى مقطع عرضى خیلى کوچک باشد به نام پرتو نور نامیده میشود. در حقیقت گفته م ىتوانیم که
مجموعه چندین پرتو نورى، یک باریکه نورى را تشکیل میدهد. با مشاهده باریکه نوری میتوانیم مسیر نور را تشخیص دهیم.
سایه چگونه تشکیل میشود؟
ما می توانیم سایه را به این صورت تعریف کنیم: “سایه یک منطقه تاریک در پشت یک جسم مات است که در آن نور توسط جسم مسدود می شود.”
تشکیل سایه
سه چیز اساسی در تشکیل سایه مورد نیاز است:
منبع نور
شی مات
صفحه یا سطح پشت جسم
قبلاً آموخته ایم که نور در خطوط مستقیم حرکت می کند. هنگامی که نور به یک جسم مات برخورد می کند سایه ایجاد می شود که مانع از عبور پرتوهای نور از آن می شود. هنگامی که جسم مسیر نور را مسدود می کند، منطقه تاریکی در سمت دیگر ظاهر می شود. به این منطقه تاریک سایه می گویند.
قسمت مرکزی سایه که به هیچ وجه نور نمی گیرد، تاریک ترین ناحیه است و به آن ombra می گویند.
ناحیه تاریک جزئی سایه در اطراف چتر که از قسمتهایی از منبع نور نور دریافت میکند، نیم سایه نامیده میشود.
خواص نور
خواص زیادی برای امواج نور وجود دارد، اما در مورد دو مورد به تفصیل بحث خواهیم کرد: انعکاس و شکست. این دو مورد از مهمترین ویژگیهای نور هستند که میتوان از آنها برای رصد اجرام دوردست در جهان استفاده کرد.
انعکاس ( بازتاب )
انعکاس یک ویژگی حرکت موج است که توسط نور مرئی نشان داده می شود. انعکاس زمانی اتفاق میافتد که نوری که از یک محیط خاص عبور میکند، به مرزی بین دو رسانه برخورد میکند و نور از مرز خارج میشود یا با برخورد به این مرز تغییر جهت میدهد و در محیط اصلی حرکت میکند. برای توضیح این موضوع، نمودار زیر را ببینید.
پرتوی از نور که در هوا حرکت می کند به آینه تخت برخورد می کند. منعکس می شود، یعنی تغییر جهت می دهد و در هوا باقی می ماند.
می بینیم که زاویه نسبت به آینه تخت برای پرتو الکترومغناطیسی ورودی مانند پرتو منعکس شده یکسان است. تصور کنید که در مسیر پرتو منعکس شده ایستاده اید و آینه تخت را با یک دریاچه آبی آرام جایگزین کنید. دریاچه پرتوهای نور مرئی را از آسمان منعکس می کند (ابرها و همه آنها) و پرتوهای منعکس شده را به چشمان شما می فرستد، به همین دلیل است که می توانید در حالی که به پایین نگاه می کنید آسمان را در بالا مشاهده کنید.
تصویر در انواع آینه ها
تصویر در آینه تخت
سطح هموار و صیقلى که نور را به طور منظم بازتاب بدهد آینه تخت گفته مى شود. هر گاه یک شى مانند
پنسل در پیش روى یک آینه تخت به یک فاصله، عمود قرار داده شود از هر نقطه آن پرتو نورى بالاى آینه وارد
میشود و از سطح آینه منعکس میگردد. بیننده یى که به آینه نگاه میکند طورى برایش معلوم میشود که پرتو از آن طرف آینه، از یک محل منشأ گرفته است، یعنى تصویر شى در عقب آینه در همین محل واقع است,
زیرا طوری معلوم میشود که نور از این نقطه منشاء گرفته است. فاصله شی از آینه و فاصله تصویر از آینه با همدیگر مساوی هستند , همچنین شی و تصویر از نظر بزرگی مساوی میباشند.
تصویری که در این آینه ها تشکیل میشود بنام , تصویر مجازی یاد میشود.
آینه های کروی
در زند گى و بعضى تجارب علمى از نوع دیگر آینه ها نیز استفاده مى شود که به نام آینه هاى کروى یاد مى شوند. آینه هاى کروى چنانکه از نام آن هویداست، شکل یک قسمت کره را دارند، یعنى تمام نقاط آینه از یک نقطه که به نام مرکز آینه یاد م ىشود، عین فاصله رادارند.
نظر به اینکه کدام طرف این آینه ها منعکس کننده است، آینه هاى کره یى به دو گروه تقسیم مى شوند که به نام آینه کوژ و آینه کاو یاد مى شود.
هر گاه سطح داخلى آینه کروى منعکس کننده باشد آن را به نام آینه مقعریا کاو و اگر سطح خارجى آن منعکس کننده باشد به نام آینه محدب یا کوژ یاد مى شود.
علوم هشتم صفحه 134