پلی لیست علوم تجربی پایه هشتم - فصل 14
جزوه علوم تجربی پایه هشتم – فصل 14 (3 صفحه)دانلود
فیلم و جزوه طول سال علوم پایه هشتم درس چهاردهم- قسمت اول
علوم هشتم فصل 14
فصل 14 علوم پایه هشتم شامل موضوعات چون: چشمه های نور , نور چگونه منتشر میشود , سایه چگونه تشکیل میشود , بازتاب نور و قانون بازتاب نور , تصویر در آینه تخت , آینه کروی , آینه کاو و آینه کوژ میباشد.
علوم هشتم درس 14
شما در هنگام روز اشياى اطراف خود را میبينيد، ولى در شب چيزى را ديده نمی توانيد. چرا؟ در جواب حتما میگویید كه در هنگام روز به خاطرى اشيا را میبينيم كه زمين توسط آفتاب روشن میشود. مگر در شب كه تاريكى میباشد، هيچ چيزى معلوم نمیشود و اگر ماه باشد، اشيا قسماً روشن ديده میشوند.
از اين جا واضح میگردد كه نور، سبب ديدن اشيا میگردد؛ بنابراين گفته میتوانيم كه نور، عامل طبيعى است كه اشيا را قابل رؤيت میسازد و اگر نور نباشد هيچ چيز ديده نمیشود، بنابراين سؤال به وجود می آيد كه نور چيست؟ نور چگونه انتشار مینمايد؟ نور به كدام سرعت انتشار مینمايد؟ عمل متقابل نور با ماده چگونه است؟ انعكاس نور چيست؟ قوانين انعكاس كدا مها اند؟
قبل از اینکه بتوانیم در مورد چگونگی رفتار نور صحبت کنیم، باید بتوانیم تشخیص دهیم که نور چیست.
نور چیست؟
توصیفات زیادی وجود دارد که می توان برای طبقه بندی امواج استفاده کرد، اما برای جلوگیری از سردرگمی، نور را صرفاً یک موج در نظر می گیریم. سپس می توانیم آن را به صورت زیر تعریف کنیم.
نور به عنوان یک موج الکترومغناطیسی با طول موج در قسمت قابل مشاهده طیف الکترومغناطیسی (380 تا 700 نانومتر) تعریف می شود. یعنی نور هر موج الکترومغناطیسی است که بتوانیم با چشم ببینیم یا که به چشم انسان اجازه می دهد اشیاء را ببیند یا قابل رویت کند.
ماهیت نور
ما بیان کرده‌ایم که نور یک موج است، و پیشنهاد می‌کنیم که هر پرتوی نور باید طول موج مرتبطی داشته باشد و در یک خط مستقیم حرکت کند.
منبع یا چشمه های نور
منابع طبیعی نور شامل خورشید , ستارگان , آتش و برق در طوفان ها هستند. حتی برخی از حیوانات و گیاهان هم میتوانند از خود نور ایجاد کنند مانند کرم شب تاب, چتر دریایی و قارچ. که به این حالت بیولومینانس میگویند.
سرعت نور
همه امواج در حال حرکت را می توان اساساً به عنوان نوسانات حامل انرژی در حرکت در نظر گرفت. این بدان معناست که امواج نور نباید تفاوتی با هم داشته باشند و اگر نور در حرکت باشد باید سرعت داشته باشد. معلوم شد که نور نه تنها دارای سرعت است، بلکه سرعت آن سریعترین سرعت در جهان است. سرعت نور در فضای آزاد، 300 میلیون متر در ثانیه است که یک ثابت است و اساساً حد سرعت جهان است که هیچ جسم دیگری نمی تواند از آن تجاوز کند.
انتشار نور
در وقت آفتاب بر آمد، آن قسمت زمين كه به طرف آفتاب واقع است روشن میشود. در هنگام شب لامپ روشن را كه از ما به فاصلة زياد قرار دارد، میبينيم. اين كه از آفتاب نور به زمين میرسد و يا نورلامپ به چشمان ما میرسد و آ نرا میبینیم , علت آن اين است كه از اشياى متذكره نور انتشار می یابد و از هواى آزاد عبور می نمايد. محيطى كه نور از آن عبور كرده می تواند به نام محيط شفاف ياد میشود و محيطى كه از آن نور عبور كرده نمی تواند به نام محيط غير شفاف ياد می گردد.
در شکل زیر مسیر نور را طوری مشاهده می نمایید كه نور از درز بين در و ديوار عبور میکند. مسيرى نورى كه از درز يا سوراخ عبور میکند به روى زمين يك باریکه نوری را تشکیل میدهد. باریکه نوری كه داراى مقطع عرضى خيلى كوچك باشد به نام پرتو نور نامیده میشود. در حقيقت گفته م ىتوانيم كه
مجموعة چندين پرتو نورى، يك باریکه نورى را تشكيل میدهد. با مشاهده باریکه نوری میتوانيم مسير نور را تشخيص دهيم.
سایه چگونه تشکیل میشود؟
ما می توانیم سایه را به این صورت تعریف کنیم: “سایه یک منطقه تاریک در پشت یک جسم مات است که در آن نور توسط جسم مسدود می شود.”
تشکیل سایه
سه چیز اساسی در تشکیل سایه مورد نیاز است:
منبع نور
شی مات
صفحه یا سطح پشت جسم
قبلاً آموخته ایم که نور در خطوط مستقیم حرکت می کند. هنگامی که نور به یک جسم مات برخورد می کند سایه ایجاد می شود که مانع از عبور پرتوهای نور از آن می شود. هنگامی که جسم مسیر نور را مسدود می کند، منطقه تاریکی در سمت دیگر ظاهر می شود. به این منطقه تاریک سایه می گویند.
قسمت مرکزی سایه که به هیچ وجه نور نمی گیرد، تاریک ترین ناحیه است و به آن ombra می گویند.
ناحیه تاریک جزئی سایه در اطراف چتر که از قسمت‌هایی از منبع نور نور دریافت میکند، نیم سایه نامیده میشود.
خواص نور
خواص زیادی برای امواج نور وجود دارد، اما در مورد دو مورد به تفصیل بحث خواهیم کرد: انعکاس و شکست. این دو مورد از مهم‌ترین ویژگی‌های نور هستند که می‌توان از آنها برای رصد اجرام دوردست در جهان استفاده کرد.
انعکاس ( بازتاب )
انعکاس یک ویژگی حرکت موج است که توسط نور مرئی نشان داده می شود. انعکاس زمانی اتفاق می‌افتد که نوری که از یک محیط خاص عبور میکند، به مرزی بین دو رسانه برخورد میکند و نور از مرز خارج میشود یا با برخورد به این مرز تغییر جهت میدهد و در محیط اصلی حرکت میکند. برای توضیح این موضوع، نمودار زیر را ببینید.
پرتوی از نور که در هوا حرکت می کند به آینه تخت برخورد می کند. منعکس می شود، یعنی تغییر جهت می دهد و در هوا باقی می ماند.
می بینیم که زاویه نسبت به آینه تخت برای پرتو الکترومغناطیسی ورودی مانند پرتو منعکس شده یکسان است. تصور کنید که در مسیر پرتو منعکس شده ایستاده اید و آینه تخت را با یک دریاچه آبی آرام جایگزین کنید. دریاچه پرتوهای نور مرئی را از آسمان منعکس می کند (ابرها و همه آنها) و پرتوهای منعکس شده را به چشمان شما می فرستد، به همین دلیل است که می توانید در حالی که به پایین نگاه می کنید آسمان را در بالا مشاهده کنید.
تصویر در انواع آینه ها
تصویر در آینه تخت
سطح هموار و صيقلى كه نور را به طور منظم بازتاب بدهد آينه تخت گفته مى شود. هر گاه يك شى مانند
پنسل در پيش روى يك آينة تخت به يك فاصله، عمود قرار داده شود از هر نقطة آن پرتو نورى بالاى آينه وارد
میشود و از سطح آينه منعكس میگردد. بيننده يى كه به آينه نگاه میكند طورى برايش معلوم میشود كه پرتو از آن طرف آينه، از يك محل منشأ گرفته است، يعنى تصوير شى در عقب آينه در همين محل واقع است,
زیرا طوری معلوم میشود که نور از این نقطه منشاء گرفته است. فاصله شی از آینه و فاصله تصویر از آینه با همدیگر مساوی هستند , همچنین شی و تصویر از نظر بزرگی مساوی میباشند.
تصویری که در این آینه ها تشکیل میشود بنام , تصویر مجازی یاد میشود.
آینه های کروی
در زند گى و بعضى تجارب علمى از نوع ديگر آينه ها نيز استفاده مى شود كه به نام آينه هاى كروى ياد مى شوند. آينه هاى كروى چنانكه از نام آن هويداست، شكل يك قسمت كره را دارند، يعنى تمام نقاط آينه از يك نقطه كه به نام مركز آينه ياد م ىشود، عين فاصله رادارند.
نظر به اينکه كدام طرف اين آينه ها منعكس كننده است، آينه هاى كره يى به دو گروه تقسيم مى شوند كه به نام آينه کوژ و آينه کاو ياد مى شود.
هر گاه سطح داخلى آينه كروى منعكس كننده باشد آن را به نام آينه مقعریا کاو و اگر سطح خارجى آن منعكس كننده باشد به نام آينه محدب یا کوژ ياد مى شود.
علوم هشتم صفحه 134
