پلی لیست فارسی نهم درس پانزدهم
جزوه فارسی پایه نهم درس 15 (1 صفحه)دانلود
فیلم و جزوه طول سال فارسی پایه نهم درس پانزدهم – درس آزاد
شعر پندآموز از باباطاهر همدانی
«درسِ خاک»
به صحرا نگه کن، به خاکِ رهش
که هر ذره‌اش گوهری دارد خوش
چو گردِ زمین، سر به پایِ تو باد
تو هم سر مکش، خودپسندی مکن یاد!
به قنبرِ عاشق نگر، پر و بال
که در بندِ دانه نشد، رفت به حال
گرت هست دانهٔ دانایی به چنگ
مپَر، که پریدن به پروانه نهنگ!
—
۱: خودارزیابی
۱. شاعر در بیت اول، از «خاکِ ره» چه درسی می‌دهد؟
– پاسخ: خاکِ راه، نماد فروتنی است و یادآور می‌کند که انسان نباید مغرور شود.
۲. چرا شاعر از «قنبر» (پرنده) مثال زده است؟
– پاسخ: قنبر نماد آزادگی است؛ حتی اگر گرسنه بماند، اسیر دانه (مادیت) نمی‌شود.
۳. «پریدن به پروانه نهنگ» کنایه از چیست؟
– پاسخ: انجام کارهای غیرمنطقی و بلندپروازی های بی‌جا.
۲: دانش زبانی
الف. واژه‌های کلیدی:
– خاکِ ره = خاکِ راه (نماد فروتنی)
– قنبر = نوعی پرنده (نماد آزادگی)
– نهنگ = موجودی بزرگ (کنایه از اهداف غیرممکن)
ب. صنایع ادبی:
– تشبیه:
– «هر ذرهٔ خاک گوهری دارد» → تشبیه خاک به گوهر برای نشان دادن ارزش فروتنی.
– کنایه:
– «خودپسندی مکن یاد» → کنایه از دوری از غرور.
– ضرب‌المثل‌نمایی:
– «پریدن به پروانه نهنگ» → کنایه از بلندپروازی بی‌خردانه.
۳: گفتگو
۱. به نظر شما، چرا بابا طاهر همدانی در شعرهایش از طبیعت الهام می‌گیرد؟
– نمونه پاسخ: چون طبیعت ساده و بی‌آلایش است و درس‌های زندگی را به زبان ساده می‌آموزد.
۲. آیا امروز هم می‌توان از درس «فروتنی» استفاده کرد؟ یک مثال بزنید.
– نمونه پاسخ: بله؛ مثلاً در موفقیت‌های تحصیلی، مغرور نشویم و به دیگران کمک کنیم.
۴: فعالیت های نوشتاری
۱. تحلیل بیت:
– «گرت هست دانهٔ دانایی به چنگ / مپَر، که پریدن به پروانه نهنگ!» → این بیت چه پیامی دارد؟
پاسخ: اگر دانش داری، بی‌گدار به آب نزن و بلند پروازی بی جا نکن.
۲. شعرنویسی:
– یک دو بیتی با الهام از طبیعت بنویسید که پیام اخلاقی داشته باشد.
مثال:
«به ابری که بارانش جانِ زمین است / مشو غره بر چیزکی، که این است!»
۳. واژه‌شناسی:
– جمله‌ای با واژه‌های «فروتنی» و «بلندپروازی» بسازید.
پاسخ: بلندپروازی بی‌جا، آفتِ فروتنی است.